W Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od 7 marca do 15 września 2025 r. można oglądać wystawę czasową „1945. Nie koniec, nie początek”, ukazującą losy polskich Żydów i Żydówek, którzy – choć wojna dobiegła końca – dopiero wtedy musieli podjąć decyzję, jak zbudować życie na nowo.
Ekspozycja przygotowana z okazji 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej koncentruje się na czternastu osobistych biografiach. Historia kilkuletniej Dory Zoberman, ocalałego z Auschwitz nastolatka Pinchasa Bursztyna czy rodziny Pertmanów wracającej z ZSRR prowadzi zwiedzających przez najważniejsze dylematy powojennego czasu – od prób powrotu do rodzinnych miejscowości po masową emigrację. W latach 1944–1946 Polskę opuściło ponad 200 tys. Żydów; wystawa zachowuje pamięć o tych, którzy zdecydowali się zostać lub wyjechać.
Narrację historyczną tworzą fotografie, dokumenty, listy, ulotki i prywatne pamiątki w kilku językach używanych wówczas w społeczności żydowskiej. Horyzontalny układ sal podkreśla poczucie pustki i niepewności, z jakim mierzyli się ocaleni. Dopełnieniem opowieści są współczesne prace Alicji Bielawskiej, Marka Cecuły, Zuzanny Hertzberg, Marii Ka, Włodzimierza Zakrzewskiego i innych artystów, wykonane specjalnie dla tej ekspozycji.
Koncepcję wystawy opracowali Anna Bikont i dr Kamil Kijek, a kuratorami są Zuzanna Schnepf-Kołacz, Zuzanna Benesz-Goldfinger oraz dr Justyna Majewska. Za projekt przestrzeni odpowiada SENNA Kolektyw, a organizatorami są Muzeum POLIN wraz ze Stowarzyszeniem Żydowski Instytut Historyczny w Polsce i Żydowskim Instytutem Historycznym im. Emanuela Ringelbluma.
Ekspozycja nie jest rekomendowana dla osób poniżej 14. roku życia. Muzeum znajduje się przy ul. Mordechaja Anielewicza 6; czynne jest w poniedziałki oraz od środy do piątku w godz. 10:00–18:00, w soboty do 20:00, w niedziele do 18:00, a we wtorki pozostaje zamknięte. Wstęp na wystawy czasowe jest bezpłatny w czwartki; ostatnie wejście możliwe jest 30 minut przed zamknięciem. Bilety na pozostałe dni są dostępne w kasach muzeum oraz online.
Wystawa „1945. Nie koniec, nie początek” zaprasza do refleksji nad konsekwencjami wojny, pytając, jak wyglądałaby Polska, gdyby wszyscy ocaleni opuścili kraj – i jak mogłaby wyglądać, gdyby zostali.
