Historyczne zabezpieczenia narożników budynków.
W XIX wieku Warszawa, podobnie jak wiele innych europejskich miast, była świadkiem intensywnego ruchu dorożek, które wąskimi ulicami przewoziły mieszkańców i towary. W rezultacie częstego ścinania zakrętów przez woźniców (skąd my to znamy?), narożniki budynków oraz bram były narażone na uszkodzenia. Aby temu zapobiec, zaczęto instalować specjalne zabezpieczenia, które do dziś można odnaleźć w różnych miejscach Warszawy.
Rodzaje zabezpieczeń
Najczęściej stosowane zabezpieczenia to:
- Metalowe odbojnice – wykonane z żelaza lub stali, montowane przy krawędziach murów, aby amortyzować uderzenia pojazdów.
- Kamienne lub betonowe narożniki – trwałe i solidne, skutecznie chroniące budynki przed uszkodzeniami.
- Kuliste osłony – znane jako „gałki” lub „sferyczne odbojnice”, które umieszczano przy ścianach, aby zapobiegać ocieraniu się pojazdów o budynki.
Miejsca w Warszawie, gdzie można je zobaczyć
Chociaż wiele dawnych zabezpieczeń zniknęło wraz z modernizacją miasta, niektóre wciąż można odnaleźć, zwłaszcza w zabytkowych rejonach:
- Stare Miasto – w okolicach ulicy Świętojańskiej oraz Rynku Starego Miasta.
- Nowe Miasto – przy kamienicach na ulicy Freta.
- Ulica Miodowa – szczególnie w pobliżu budynków numer 5 i 6.
- Ulica Długa – historyczna ulica, gdzie można odnaleźć zarówno narożniki ochronne, jak i gaśniki pochodni.
Gaśniki pochodni – zapomniane detale architektoniczne
W czasach, gdy elektryczne oświetlenie uliczne było jeszcze nieobecne lub rzadko spotykane, ludzie poruszali się po mieście z pochodniami. Wchodzenie do wnętrza budynków z płonącym ogniem było jednak niebezpieczne i mogło prowadzić do pożarów. Dlatego przy wejściach do kamienic i pałaców montowano specjalne nisze lub metalowe uchwyty, w których można było zgasić pochodnię.
Zachowane gaśniki w Warszawie
Do dziś w Warszawie zachowały się niektóre oryginalne gaśniki pochodni. Można je odnaleźć m.in.:
- Na ulicy Długiej – dobrze zachowany otwór do gaszenia pochodni znajduje się przy jednej z kamienic.
- Miodowa 6 (od strony Podwala) – na fasadzie budynku znajduje się metalowy gaśnik, który dawniej służył mieszkańcom i gościom.
- Miodowa 5 – kolejny ślad dawnej praktyki gaszenia pochodni przed wejściem do kamienicy.
Podsumowanie
Zarówno zabezpieczenia narożników budynków, jak i gaśniki pochodni to fascynujące elementy historycznej zabudowy Warszawy. Stanowią one świadectwo dawnych zwyczajów i rozwiązań architektonicznych, które były odpowiedzią na codzienne wyzwania miejskiego życia. Choć dziś nie spełniają już swojej pierwotnej funkcji, wciąż można je odnaleźć w krajobrazie stolicy, podziwiając przezorność i kunszt dawnych budowniczych.
