We wtorek, 18 lutego 2025 roku, mieszkańcy Lubelszczyzny, ale i nie tylko byli świadkami niezwykłego zjawiska astronomicznego. Około godziny 18:04 na niebie pojawił się jasny bolid, który rozświetlił niebo nad regionem. Wielu obserwatorów usłyszało także huk który miał towarzyszyć temu zjawisku.
Spadający meteor został zarejestrowany na kamerce samochodowej przez mieszkańca Pruszkowa. Najlepszy widok mieli, według raportów, mieszkańcy Lubelszczyzny.
Wstępne analizy sugerują, że bolid uległ fragmentacji na wysokości około 30-35 km nad ziemią, a jego niektóre szczątki mogły spaść na ziemię, pomiędzy Lublinem a Chełmem. Obserwatorzy zjawiska nie są zgodni, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że część materiału przetrwała w atmosferze i dotarła do powierzchni ziemi.
Co to jest bolid?
Bolid (gr. βολίς dop. βολίδος 'pocisk’ od βαλλειν 'rzucać, ciskać’) – meteor o jasności większej niż -4m, czyli jaśniejszy niż Wenus.
Zjawiska te są dosyć częste (choć nadal niełatwo je zaobserwować) i powstają poprzez wejście w atmosferę obiektu o wielkości kilku lub więcej centymetrów. Kiedy takiej wielkości obiekt wpada w atmosferę Ziemi (co zwykle dzieje się przy prędkości kilkunastu-kilkudziesięciu kilometrów na sekundę), jego powierzchnia nagrzewa się do temperatury kilku tysięcy stopni. Wbrew powszechnej opinii, powodem wzrostu temperatury nie jest tarcie, ale silne sprężanie powietrza tuż przed czołem bolidu. Bolid zaczyna jasno świecić, a jego przelotowi niejednokrotnie towarzyszy grom dźwiękowy, zwykle pojawiający się po paru minutach od zjawiska.
W ziemskiej atmosferze codziennie pojawia się około 1000 bolidów, jednak większość z nich jest nieobserwowalna. Poza tym wiele bolidów pojawia się w ciągu dnia i z tego względu pozostają niezauważalne (żeby bolid był dobrze widoczny za dnia, po przeciwnej części nieba od Słońca, musi mieć jasność -6 lub więcej mag).
Tak duży obiekt nie zawsze podlega całkowitej dezintegracji, a wtedy jego część (lub części) spadają na Ziemię w postaci meteorytu. Bolidy często towarzyszą bardzo aktywnym rojom meteorów (np. Perseidom czy Geminidom), niejednokrotnie pojawiają się jednak zupełnie nieoczekiwanie.
Każde zjawisko bolidu jest wyjątkowe i może dostarczyć bardzo ważnych danych dla profesjonalnych astronomów. Stąd każdy zaobserwowany w miarę możliwości jest szczegółowo opisany i zgłoszony do odpowiedniej organizacji, zajmującej się gromadzeniem tego typu danych (np. Pracownia Komet i Meteorów, lub też International Meteor Organization). Regularnymi obserwacjami bolidów, które pojawiają się nad terytorium Polski zajmuje się Polska Sieć Bolidowa (ang. Polish Fireball Network) – projekt realizowany przez Pracownię Komet i Meteorów oparty na działalności ponad 30 stacji, które obserwują niebo przy pomocy kamer CCTV lub cyfrowych aparatów fotograficznych.
Podział
Bolidy są podzielone na 3 grupy:
- bolidy
- bolidy dzienne (powyżej -8m)
- superbolidy (powyżej -15m)
Różnią się one od siebie jasnością. Bolidy przekraczają jasność -4m. Bolid dzienny, jak sama nazwa wskazuje, widoczny jest w dzień. Superbolid ma jasność przekraczającą -15m, więc jest o wiele jaśniejszy od Księżyca w pełni (-12,74m). Niektórym bolidom towarzyszą efekty akustyczne, najczęściej przypominające grzmot lub pisk opon. Próbuje się wyjaśnić dźwięki podobne do syków i trzasków, towarzyszące rozbłyskom bolidów, jako efekt fotoakustyczny.
Obserwacja bolidów dostarcza cennych informacji naukowych na temat składu i pochodzenia ciał niebieskich, a także ich działania na środowisko podczas ich wejścia w atmosferę ziemską. Każdy taki przypadek jest dokładnie badany przez specjalistów z różnych dziedzin nauki.
