Prezydent Karol Nawrocki podpisał nowelizację ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, przygotowaną w Ministerstwie Infrastruktury jako projekt UC76. Zmiany obejmują m.in. obowiązek kasków dla dzieci i nastolatków na rowerach i hulajnogach, możliwość uzyskania prawa jazdy kat. B od 17. roku życia, podniesienie dopuszczalnej prędkości ciągników rolniczych oraz obniżenie wieku kierowców autobusów, a ich głównym celem jest zwiększenie bezpieczeństwa na drogach i poprawa dostępności transportu publicznego.
Nowelizacja została opracowana w resorcie infrastruktury jako szeroki pakiet zmian dotyczących zarówno kierowców samochodów osobowych, jak i użytkowników rowerów, hulajnóg elektrycznych oraz urządzeń transportu osobistego. Ministerstwo podkreśla, że regulacje mają jednocześnie podnieść poziom bezpieczeństwa, zwłaszcza wśród dzieci i młodych kierowców, oraz ułatwić dostęp do transportu w mniejszych miejscowościach.
Kaski obowiązkowe do 16. roku życia i wyższy wiek na hulajnogę
Jedną z najbardziej odczuwalnych zmian będzie obowiązek używania kasków ochronnych przez osoby, które nie ukończyły 16. roku życia, kierujące rowerem, rowerem z napędem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego. Przepisy obejmą także dzieci do 7. roku życia przewożone na rowerze, rowerze z napędem, wózku rowerowym albo w przyczepce rowerowej.
Z obowiązku noszenia kasku wyłączone zostaną dzieci do 7 lat przewożone w dodatkowym siodełku lub foteliku bezpieczeństwa oraz w specjalnych rowerach lub przyczepkach wyposażonych fabrycznie w pasy bezpieczeństwa, jeśli konstrukcja takiego pojazdu uniemożliwia użycie kasku. Nowe rozwiązanie wdraża rekomendacje Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i Instytutu Transportu Samochodowego, które wskazują na wysoki odsetek urazów głowy w wypadkach z udziałem hulajnóg elektrycznych.
Jednocześnie podwyższony zostanie minimalny wiek dziecka, które może samodzielnie poruszać się hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego po drodze publicznej – z 10 do 13 lat.
Prawo jazdy kat. B od 17 lat – z opiekunem i okresem próbnym
Nowelizacja przywraca możliwość uzyskania prawa jazdy kategorii B w wieku 17 lat, ale na specjalnych zasadach. Siedemnastolatek będzie mógł przystąpić do egzaminu i otrzymać dokument po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Prawo jazdy wydane w tym wieku będzie ważne wyłącznie na terytorium Polski. Do ukończenia 18. roku życia młody kierowca będzie musiał jeździć w towarzystwie doświadczonego opiekuna – osoby, która ukończyła co najmniej 25 lat, posiada prawo jazdy kategorii B od minimum 5 lat, nie ma orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów w ostatnich 5 latach i nie znajduje się pod wpływem alkoholu ani środków odurzających. Okres jazdy pod nadzorem ma trwać co najmniej pół roku od wydania prawa jazdy lub do osiągnięcia pełnoletności.
Do czasu ukończenia 18 lat siedemnastolatek nie będzie mógł wykonywać odpłatnych przewozów – dotyczy to zarówno przewozu osób taksówką czy w ramach aplikacji przewozowych, jak i transportu drogowego rzeczy, np. pracy jako kurier.
Wprowadzony zostanie także okres próbny dla osób, które po raz pierwszy uzyskują prawo jazdy kat. B. Standardowo ma on trwać 2 lata, natomiast w przypadku młodych kierowców – 3 lata lub do ukończenia przez kierowcę 20. roku życia. W tym czasie obowiązywać będzie zasada 0,0 promila alkoholu w organizmie oraz zaostrzone wymagania dotyczące zachowania na drodze.
Kierowca, który w okresie próbnym przekroczy 12 punktów karnych, będzie zobowiązany do odbycia praktycznego szkolenia z zakresu zagrożeń w ruchu drogowym. Popełnienie dwóch wykroczeń w tym czasie spowoduje automatyczne wydłużenie okresu próbnego o kolejne dwa lata. Dodatkowo część najpoważniejszych naruszeń – takich jak przejazd na czerwonym świetle czy wyprzedzanie na przejściu dla pieszych – zostanie wyłączona z możliwości „kasowania” punktów karnych szkoleniami.
Surowsze przepisy dla kierowców – prędkość, punkty i zakazy
Istotna zmiana dotyczy zatrzymywania prawa jazdy za rażące przekroczenie prędkości. Obecnie utrata dokumentu na 3 miesiące grozi za przekroczenie dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h w obszarze zabudowanym. Po wejściu w życie noweli ten mechanizm zostanie rozszerzony również na drogi jednojezdniowe dwukierunkowe poza obszarem zabudowanym.
Nowe przepisy zaostrzają też konsekwencje jazdy pomimo zatrzymania prawa jazdy. Zamiast dotychczasowego przedłużenia okresu zatrzymania dokumentu, osoba przyłapana na prowadzeniu pojazdu w takim okresie będzie miała cofnięte uprawnienia do kierowania. Ponowne ubieganie się o prawo jazdy będzie możliwe dopiero po spełnieniu wymogów przewidzianych dla nowych kandydatów, włącznie z ponownym kursem i egzaminem.
Nowelizacja wpisuje się także w szerszy pakiet zmian karnych dotyczących najgroźniejszych zachowań na drodze. Wprowadzona zostanie wyraźna definicja „nielegalnego wyścigu pojazdów mechanicznych”, za którego organizację lub udział grozić ma kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Dodatkowo sankcje obejmą zloty i spotkania kierowców, podczas których dochodzi do świadomego tamowania ruchu, kontrolowanego poślizgu („driftu”) czy jazdy motocyklem na jednym kole w miejscach ogólnodostępnych – w takich przypadkach przewidziano zarówno kary finansowe, jak i zakazy prowadzenia pojazdów.
Zmiany dla kierowców zawodowych i transportu publicznego
Nowelizacja dotyka także rynku pracy kierowców zawodowych, co ma znaczenie dla funkcjonowania komunikacji miejskiej i regionalnej. Obniżony zostanie minimalny wiek kierowców wykonujących krajowe przewozy osób. Zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami:
- 18 lat – to minimalny wiek kierowców autobusów obsługujących linie regularne, których trasa nie przekracza 50 km,
- 18 lat – ma również wystarczyć do prowadzenia busów przewożących do 16 pasażerów,
- 20 lat – to nowy minimalny wiek kierowców obsługujących dłuższe trasy autobusowe.
Zmiany te mają pomóc w uzupełnianiu braków kadrowych w transporcie publicznym, na które od kilku lat zwracają uwagę przewoźnicy i samorządy.
Ułatwienia dotyczą także organizacji egzaminów na ciężkie kategorie prawa jazdy. Część praktyczna egzaminów w zakresie kategorii C, C+E i T będzie mogła odbywać się na placach manewrowych zlokalizowanych poza administracyjnymi granicami miast. Ma to odciążyć zatłoczone ulice od ruchu pojazdów egzaminacyjnych oraz lepiej odwzorować realne warunki pracy kierowców ciężarówek i ciągników rolniczych.
Zmodyfikowane zostaną również zasady pracy egzaminatorów w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego. Ustawa dopuszcza prowadzenie przez nich działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem, że nie mogą jednocześnie wykonywać odpłatnych zadań instruktora nauki jazdy, co ma zapewnić zgodność z prawem unijnym i ograniczyć konflikt interesów. Uregulowane zostaną także sytuacje, w których egzamin można zakończyć przed wykonaniem przez kandydata pełnego zakresu zadań – priorytetem ma być bezpieczeństwo egzaminatora, w tym ochrona przed agresją lub zachowaniami zagrażającymi zdrowiu.
Rolnicy, buspasy i pojazdy specjalne
W odpowiedzi na postulaty rolników zwiększona zostanie dopuszczalna prędkość ciągników rolniczych z 30 do 40 km/h. Ministerstwo wskazuje, że współczesne maszyny są znacznie lepiej wyposażone i przystosowane do wyższych prędkości niż sprzęt sprzed kilkudziesięciu lat, dlatego dotychczasowe ograniczenie uznano za nieadekwatne.
Istotne zmiany dotyczą także korzystania z pasów ruchu dla autobusów. Buspasy mają zostać udostępnione pojazdom zespołów ratownictwa medycznego również wtedy, gdy nie korzystają one z sygnałów świetlnych i dźwiękowych, co ma skrócić czas dojazdu do pacjentów w dużych miastach. Jednocześnie przedłużona zostanie – do 31 grudnia 2027 r. – możliwość poruszania się po buspasach przez pojazdy elektryczne i napędzane wodorem. Ponadto zwiększona zostanie liczba pojazdów wojskowych, które mogą poruszać się w kolumnach, co ma znaczenie m.in. dla ćwiczeń i przemieszczania sprzętu.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Nowelizacja zacznie obowiązywać po jej opublikowaniu w Dzienniku Ustaw. Większość przepisów ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Część rozwiązań karnych dotyczących najpoważniejszych naruszeń – w tym nowych przestępstw związanych z nielegalnymi wyścigami i driftowaniem – według branżowych analiz może zacząć obowiązywać wcześniej, bo już po miesiącu od publikacji ustawy. Z kolei pakiet zmian dotyczących młodych kierowców (prawo jazdy od 17 lat, okres próbny) oraz obowiązek kasków dla osób do 16. roku życia wejdzie w życie po dłuższym vacatio legis, aby umożliwić przygotowanie się szkół nauki jazdy, samorządów i rodziców.
Ostateczne terminy dla poszczególnych grup przepisów będą wynikać z treści ustawy opublikowanej w Dzienniku Ustaw, ale już teraz wiadomo, że kierowcy, rowerzyści, użytkownicy hulajnóg oraz przewoźnicy muszą przygotować się na jedną z największych od lat zmian w przepisach drogowych
