Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawiło katalog najczęstszych skarg dotyczących funkcjonowania stref płatnego parkowania i śródmiejskich stref płatnego parkowania, a także postulaty zmian w ustawie o drogach publicznych. Ministerstwo Infrastruktury w odpowiedzi zapowiedziało rozważenie doprecyzowania przepisów – przede wszystkim obowiązku niezwłocznego informowania o powstaniu opłaty dodatkowej oraz wprowadzenia możliwości złożenia reklamacji.
Wystąpienie RPO: na czym polegają problemy
Rzecznik Praw Obywatelskich – po analizie licznych skarg mieszkańców – wskazał na powtarzające się nieprawidłowości w SPP i ŚSPP. W piśmie datowanym na 11 czerwca 2025 wystąpił do Ministerstwa Infrastruktury z propozycją uregulowania nieprecyzyjnych zapisów mogących działać na niekorzyść obywateli. Wśród nich: wysokie, sztywne opłaty dodatkowe (200–300 zł za każde naruszenie), brak bieżącego powiadamiania o nałożeniu opłaty, ryzyko kumulowania należności do kwot sięgających kilkunastu tysięcy zł, cyfrowe wykluczenie osób starszych gdy płatność wymaga aplikacji mobilnej, a także nadmierne żądania danych osobowych (np. rocznych wyciągów bankowych) przy wnioskach o umorzenie. RPO ocenił, że obecny system kar godzi w wartości konstytucyjne: po pierwsze w zasadę demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP), ponieważ opóźnione zawiadomienia i brak skutecznych procedur odwoławczych naruszają pewność prawa i prawo do obrony; po drugie w zasadę proporcjonalności, gdyż wysokie, sztywne sankcje nie odzwierciedlają wagi naruszenia ani sytuacji sprawcy, przez co są nadmiernie dolegliwe; po trzecie w zasadę indywidualizacji odpowiedzialności – system pomija standardy wymagające dostosowania sankcji do winy i okoliczności, co przy represyjnym charakterze tych kar może prowadzić do dotkliwych konsekwencji finansowych dla obywateli.
W piśmie do ministra infrastruktury RPO zaproponował m.in.: określenie w ustawie maksymalnej wysokości opłaty dodatkowej w relacji do opłaty za parkowanie i z uwzględnieniem sytuacji materialnej zobowiązanego; nałożenie na gminy obowiązku niezwłocznego powiadamiania o powstaniu opłaty dodatkowej; stworzenie prostego trybu reklamacji/odwołania; ograniczenie żądania nadmiernych danych; zapewnienie rozwiązań dostępnych dla osób wykluczonych cyfrowo.
Odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury
Po ponad 4 miesiącach Ministerstwo Infrastruktury odpowiedziało na wątpliwości RPO. W swoim piśmie datowanym na 14 października 2025 resort infrastruktury przypomniał, że zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 13f ustawy o drogach publicznych) rada gminy/miasta określa wysokość i sposób pobierania opłaty dodatkowej, której maksymalny pułap wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia. Opłata dodatkowa ma charakter należności publicznoprawnej i nie wymaga wydawania indywidualnej decyzji administracyjnej. Ministerstwo odwołało się też do orzecznictwa sądów administracyjnych oraz do zmian z 2018 r., które zastąpiły dawny limit 50 zł procentowym limitem powiązanym z płacą minimalną.
Kluczowa deklaracja resortu dotyczy ograniczenia kumulacji opłat: „Ministerstwo Infrastruktury rozważy możliwość zmiany przepisów ustawy o drogach publicznych w zakresie obowiązku zawiadamiania podmiotów zobowiązanych o obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej zaraz po jej powstaniu”, co w praktyce – jak wskazuje MI – powinno zapobiegać narastaniu zadłużenia. Rozważane jest także przyznanie obywatelom uprawnienia do złożenia reklamacji na obowiązek zapłaty opłaty dodatkowej.
W odniesieniu do postulatów różnicowania stawek dla osób w trudnej sytuacji finansowej oraz wprowadzenia ustawowych rat/umorzeń, resort wskazał na istniejące mechanizmy indywidualnego rozpatrywania wniosków i brak podstaw do wprowadzania dodatkowego „dualizmu” w powszechnie obowiązujących przepisach. MI podkreśliło zasadę swobodnej oceny dowodów – żądanie wyłącznie rocznych wyciągów bankowych nie wynika wprost z przepisów, a organ może uwzględniać inne dowody potwierdzające okoliczności sprawy.
W sprawie zarzutów dotyczących wykluczenia cyfrowego ministerstwo poinformowało, że uchwały samorządów przewidują alternatywne metody uiszczania opłat (aplikacja mobilna to jedna z opcji), a zgłaszane przypadki „aplikacyjnego” przedłużania czasu postoju mają charakter jednostkowy i nie uzasadniają zmian ustawowych.
Co się ma zmienić
Biuro RPO poinformowało, że – zgodnie z najnowszą aktualizacją – ministerstwo „rozważy możliwość zmiany przepisów (…) w zakresie obowiązku zawiadamiania (…) zaraz po jej powstaniu”, a w ocenie MI główne problemy zgłaszane przez obywateli powinny zniknąć dzięki nałożeniu na gminy obowiązku informowania o powstaniu opłaty dodatkowej oraz przyznaniu obywatelom prawa do reklamacji.
